Vooral in oktober vindt er in de vogelwereld een massale verplaatsing plaats van noord naar zuid. Deze vogeltrek heeft de mens altijd gefascineerd. Waarnemingen van bepaalde vogelsoorten die zomers wel en 's winters niet gezien werden, hebben geleid tot wonderlijke veronderstellingen. Zelfs Griekse filosofen zoals Aristoteles hadden voor dit jaarlijks terugkerend mondiaal natuurgebeuren geen verklaring. En als je iets niet weet, dan is het mensen eigen om een verklaring te zoeken.

door Peer Busink

Aristoteles c.s. beweerden dat vogels dan in winterslaap gingen en wegkropen in holtes en spleten, zoals vleermuizen dat doen. Een andere verklaring voor het verdwijnen van vogels was, volgens Aristoteles, dat ze van gedaante verwisselden in een soort die enigszins erop leek. Dit idee heeft hardnekkig stand gehouden, want in mijn jeugd sprak ik een oude dame die er nog stellig van overtuigd was dat koekoeken in de winter veranderden in sperwers.

De beroemde wetenschapper Linnaeus (1707- 1778) die ordening in de biologie aanbracht, geloofde nog dat zwaluwen 's winters in de modder wegkropen, want ’s avonds werd gezien dat ze in rietvelden vlogen en bij het aanbreken van de volgende dag waren ze nergens meer te bekennen.

Doordat in het voorjaar van 1822 in Duitsland een ooievaar met een pijl in zijn nek werd neergeschoten, brak voor het eerst het besef door dat vogels wel eens heen en weer kunnen trekken tussen een broedgebied en een winterkwartier. De pijl was namelijk onomstotelijk van Afrikaans makelij. Er werden toen in Duitsland enkele ooievaars meer met een ‘souvenir’ uit Afrika neergeschoten.

Trekwegen volgen

In de loop van de negentiende eeuw rees de vraag op hoe men dan de trekwegen kon volgen.

De Deense schoolmeester Hans Christian Mortensen begon in 1899 op grote schaal vogels te vangen en deze weer los te laten na ze van een merkteken te hebben voorzien. Dit idee sloeg internationaal aan en in veel landen ontstonden ringcentrales, zo genoemd omdat de meest gebruikte manier van merken het aanleggen is van een metalen ring aan een van de poten. De terugvangsten gaven het bewijs dat vogels uit noordelijke gebieden in het najaar naar zuidelijke streken vliegen om daar te overwinteren.

Vogeltrek teldag VNMH

vanaf uitkijktoren Diessens Broek

In Nederland vindt in de herfst veel doortrek plaats van vogels die van noord naar zuid vliegen. De vraag is, of een glimp van die vogeltrek ook vanaf de nieuwe uitkijktoren aan de Koppestraat in het Diessens Broek te zien is. Daarom organiseert Vereniging Natuur en Milieu Hilvarenbeek e.o. zaterdag 18 oktober van 07.30 tot ca. 16.00 uur op deze toren een ‘Vogeltrek teldag’ voor belangstellenden.

De VNMH hoopt dat de weersomstandigheden voor vogeltrek deze dag gunstig zullen zijn.

Tip: Neem je verrekijker mee!