Bij vrijwel elke Tweede Kamerverkiezing sinds 2002 duikt Freek de Jonge (80) met een conference op de politieke actualiteit en het gekrakeel. Dat belooft dit keer met zijn zevende verkiezingsconference een bijzondere te worden, met de opkomst van het populisme, Douwe Bob, Faber, de beschamende Gom van Strien, burger-grenscontroles, hoe komt ‘links’ uit het verdomhoekje en de verschrompeling van het ooit veelbelovende NSC. De Jonge bestijgt maar liefst twee keer het podium van De Cultuurboerderij in Westelbeers: op 21 en 22 augustus gaat hij daar ‘los’ in zijn geheel eigen stijl.

door Rens van Ginneken

Voor De Jonge is de Westelbeerse Cultuurboerderij bepaald geen onbekend gebied meer. Ook met zijn band trad hij er al vaker op. “Het is inmiddels een vertrouwde plek om mijn materiaal uit te proberen, in een mooie omgeving. In deze tijd is De Cultuurboerderij echt zo’n broodnodig hoopvol initiatief. Ik kom er graag en dit keer dus weer eens met een rechttoe-rechtaan conference, in plaats van met een muziekprogramma”, aldus de cabaretier.

Het Algemeen Belang

Is er met die snel achter elkaar vallende kabinetten tussentijds überhaupt nog wel tijd om een conference in elkaar te zetten? “Ik ben wel gewend om snel in te spelen op de actualiteit”, vertelt De Jonge. “En in de tussentijd schrijf ik al veel op en probeer ik al een rode lijn uit te zetten natuurlijk.” Over zijn intentie met deze conference, ‘De Stemming 7’: “Ik doe dit al sinds de verkiezingen van 2002, toen in de aanloop Pim Fortuyn vermoord werd. Het is zeker niet mijn bedoeling om mensen of partijen tegen elkaar op te zetten. Er is al meer dan genoeg polarisatie. Het gaat mij meer om het Algemeen Belang, zoals dat ook in het gezin leidend is. Maar hoe definiëren we dat algemeen belang? Instituten als de Raad van State en het CBS bijvoorbeeld hebben daar ruime ervaring mee, die moet je koesteren denk ik dan. Wordt het wellicht geen tijd voor een Ministerie van Algemeen Belang?”

De ‘remedie’ van Wobke Hoekstra

Ligt er in onze tijd in de media niet onevenredig veel nadruk op de Tweede Kamer misschien, terwijl de invloed van gemeentes, provincies en de EU zeker zo groot is? “Misschien wel”, denkt De Jonge. “Misschien moeten we wat meer wegblijven uit het ‘landsbelang’ van Nederland. Veel van de grote problemen van nu, van huisvesting tot het milieu vragen eigenlijk veel meer om een mondiale aanpak. Maar als de huidige Eurocommissaris voor Klimaatactie Wobke Hoekstra voor Europa CO2-rechten wil gaan kopen in Chili, dan is dat niet echt helpend”, vertelt hij met hoorbare irritatie in zijn zo typische stemgeluid.

‘Tegengewerkt door links’

“Als je uitgaat van het Algemeen Belang, dan zou je je achteraf moeten afvragen: is die partij mijn stem waard geweest, met wat ze werkelijk gepresteerd hebben? Helaas hoor ik nu weer veel van die stemmers zeggen: ja, maar ze zijn tegengewerkt door ‘links’. En zo kan de PVV zomaar weer de grootste worden, dankzij deze kiezers. Dat dit ‘dom’ is mogen we natuurlijk niet zeggen. Hoe ik het dan ga verwoorden? Daar moet ik nog even over nadenken. “Ik moet bekennen dat het me enorm bezighoudt waarom links zo in het verdomhoekje zit tegenwoordig en dat ze vanuit rechtse hoek zelfs de schuld krijgen van de laatste kabinetscrisis. En ik zou denken dat iemand met de politieke vaardigheden en ervaring van een Timmermans een prima premier zou kunnen zijn. Of toch niet? Het ‘morele gelijk’ hebben is mooi, bijvoorbeeld door te kiezen voor het stoppen van wapenleveranties aan Israël, maar het rechtsdenkende volksdeel lijkt juist enorm allergisch voor die morele superioriteit. Het afgelopen jaar leek alles om ‘het strengste asielbeleid ooit’ te draaien. Wilde het kabinet daar ook de stikstofcrisis mee oplossen, of was die even niet belangrijk?”

Niet cynisch worden

Over de conference zelf geeft hij nog niet teveel prijs. “Maar je mag ervan uitgaan dat het gedoe rondom Yesilgöz en Douwe Bob, of Klaas Dijkhoff die zich opwerpt als hoeder van het ‘redelijke midden’ wel kolfjes naar mijn hand zijn. Ik ga ook zeker niet cynisch worden, maar ik wil wel een eerlijk verhaal vertellen. Bij een bepaald deel van het volk kookt het bloed, dat kun je niet negeren, maar mensen tegen elkaar opzetten is het laatste wat ik wil.”

Zorgen over de democratie

Maakt hij zich ook zorgen over de toekomst van de democratie, net als de eerder genoemde Dijkhoff? “Ja, toch wel. Je ziet veel dingen in het politieke debat veranderen en vaak niet ten goede. Je ziet dat een belangrijk deel van de kiezers niet meer geïnteresseerd is in de democratie en dat ze liever gaan voor populisten met autocratische trekken. Mensen van het kaliber Trump, die cadeautjes beloven en dan vervolgens vooral zelf de zakken vullen. Je vraagt je ook af waarom ook arme mensen erop stemmen? Waar eerst de discussies op partijcongressen werden gevoerd, wordt er nu eerst gespuid op social media, wat vervolgens natuurlijk weer een hoop gekrakeel geeft in de Kamer. Het is een tactiek geworden, maar ook een wrang, destructief verdienmodel. Het geeft een hoop spektakel natuurlijk, maar die hitserigheid leidt nergens toe. Politiek hoort gewoon saai te zijn!”, zo bezweert de conferencier.